اَرَد جوان

از ارد که بسمت لار حرکت کنی حدود 3 کیلومتر که از جلو پمپ بنزین گذشته باشی به جایی میرسی که رشته کوهی مانع از دیدن ارد می شود و انرا از دید تو پنهان میکند. در این موقع باید به اولین جاده فرعی سمت چپ وارد شوی که آثار قناتها  و نخلستانهای فاریاب خورونو قابل مشاهده است.  850 متر دیگر که بسمت شمال حرکت کنی به تنگه ای میرسی که معروف است به " تُگِ خورونو " . در کنار  این مسیر 850 متری تا تگ خورونو بقایای جوی و نخلهای  فاریاب خورونو شما را همراهی خواهد کرد.در فاصله زمانی کمتر از بیست سال این جوی و این نخلستانها زنده بودند و زندگی می بخشیدند ولی در حال حاضر جوی خشکیده و تعداد اندکی از نخلها در برابر بی آبی مقاومت میکنند و بیشتر انها نیز سر برخاک نهاده اند .وارد تنگه که میشوی حس عجیبی به شما دست خواهد داد . از یکطرف سختکوشی پیشینیان  را می بینی که با اراده ی آهنین خود کوه و صخره را تسلیم خود نموده و راه را بر آب قنات ها که با زحمات فراوان از دل خاک به بیرون هدایت کرده اند می گشوده اند و از طرفی دیگر تخریب و نابودی آن همه زحمت را مشاهده میکنی که ناخوداگاه آهی سرد از درونت سر بر می اورد و  اینجاست که باید گفت دیگران کاشتند و ما خوردیم و نابود کردیم.   نگاهت که به تنگه می افتد دیگر از آبادی و آبادانی دل خواهی کند.چنان خراب شده که با وضع موجود اصلا" امیدی به آباد شدنش نیست . بستر رودخانه چنان تخریب و گود شده که هرچه را بر سر راهش بوده از بین برده و تنها آثار اندکی از  آبراه هایی که مسیر گذر آب از یک سمت رودخانه به سمت دیگر رودخانه است و در زبان اردی آنرا " کِه رِه " میگویند بر جای گذاشته است.

محل عبور دادن آب از دل صخره سخت که در تصویر قابل مشاهده است.

در ان زمان که این ابراه سالم بوده و اب در آن جریان داشته 

در ریز بستر رودخانه مخفی و قابل مشاهده نبوده است ولی با تخریب 

ادامه جوی آن و گود شدن کف رودخانه نمایان گشته است.

 یعنی بیش از سه متر فرسایش بستر رودخانه ...

با چه وسیله و مهارتی اینگونه هنرنمایی کرده اند؟

( محل عبور آب از میان صخره )

دیواری از جنس ساروج که در بالای آن جوی رشته قنات های خورونو قرار داشته است

بقایای سدی که جهت جلوگیری از تخریب بستر رودخانه در محل تنگه خورونو ساخته شده  

ولی متاسفانه با تخریب آن خسارت جبران ناپذیری به دیگر سازه ها وارد شده است.

بقایای " کِه رِه " و محل عبور دادن اب از عرض رودخانه 

این تنگه محل تلاقی دو رشته قنات به نامهای شاخ بس و خورونو بوده که قنات های شاخ بس  تقریبا" عمود بر تنگه بطول تقریبی 1500 متر بسمت شمال امتداد یافته و به کوهپایه کوه سیاه می رسد  ولی قنات های خورونو در ابتدا حدود 700 متر بسمت غرب و سپس دوشاخه شده و مسیر خود را بسمت شمال غربی بطول تقریبی 1200 متر  تا کوهپایه های کوه سیاه ادامه میدهند.